Lafyèv jòn
| Lafyèv jòn | |
|---|---|
| Classification and external resources | |
| ICD/CIM-10 | A95 A95 |
| ICD/CIM-9 | 060 060 |
| DiseasesDB | 14203 |
| MedlinePlus | 001365 |
Lafyèv jòn, li te ye kòm istorikman jack jòn, move maladi jòn[1], oswa an kwiv Jan[2], se yon maladi viral egi[3]. Nan pifò ka, sentòm yo enkli lafyèv, frison, pèdi apeti, noze, doulè nan misk patikilyèman nan do a, ak tèt fè mal. Sentòm tipikman amelyore nan senk jou. Nan kèk moun ki nan yon jou pou amelyore, lafyèv la vini tounen, doulè nan vant rive, ak domaj nan fwa kòmanse sa ki lakòz po jòn. Si sa rive, se risk pou yo senyen ak ren pwoblèm yo te ogmante tou[3]. Depi 17yèm syèk la, plizyè gwo nan maladi a te fèt nan Amerik, Afrik, ak Ewòp la. Depi 17yèm syèk la, lòt maladi pi gwo ki te fèt nan Amerik, Afrik, ak Ewòp[1].
Se maladi a ki te koze pa viris la lafyèv jòn epi li se gaye nan mòde an nan fi moustik la[3]. Li enfekte sèlman moun, lòt primates a, ak espès plizyè nan moustik[3]. Nan vil yo, li se gaye sitou pa moustik nan Aedes egipti espès yo.[3]; viris la se yon viris nan genus a flavivirus[4]. Maladi a ka difisil di apa de lòt maladi, espesyalman nan premye etap yo[3]. Konfime yon ka sispèk, tès echantiyon san ak reyaksyon chèn polimerizasyon ki nesesè[5]. Maladi a ka difisil di apa de lòt maladi, espesyalman nan premye etap yo byen bonè. Yon echantiyon san nesesè fè dyagnostik yon ka sispèk. Se Echantiyon an analize pa yon laboratwa medikal[5]. Katreven pousan nan ka yo nan lafyèv jòn yo nan Lafrik di.[5] Prèske yon milya dola moun yo ap viv nan yon zòn nan mond lan kote maladi a se komen[3]. Li se komen nan zòn twopikal yo nan Amerik di Sid ak Lafrik di, men se pa nan pwovens Lazi[3][6]. Depi ane 1980 yo, ki kantite ka nan lafyèv jòn ki te ogmante[3][7]. Sa a se paske kèk moun ki iminitè a, plis moun ap viv nan vil yo, ak moun ki deplase souvan.[3] Maladi sa a te soti nan Lafrik di. Li Lè sa a, gaye nan Amerik di Sid nan ane 1600 yo[1].
Siy ak sentòm
[modifye | modifye kòd]Lafyèv jòn kòmanse apre yon peryòd enkubasyon nan twa a sis jou[8]. Pifò ka sèlman lakòz yon ti enfeksyon ak lafyèv, maltèt, frison, doulè nan do, fatig, pèdi apeti, doulè nan misk, kè plen, ak vomisman. Nan ka sa yo, enfeksyon an dire sèlman twa a kat jou. Nan 15 pousan nan ka, sepandan, gen kèk moun ki antre nan yon dezyèm, faz toksik nan maladi a ak renouvlab lafyèv, tan sa a te akonpaye pa lajònis akòz domaj nan fwa, osi byen ke doulè nan vant. Senyen nan bouch la, je yo, ak [aparèy la gastwoentestinal pral lakòz vomi ki gen san, kon sa non-an Panyòl pou lafyèv jòn, vomito nwa ('vomi nwa')[9].
Sitasyon
[modifye | modifye kòd]- ↑ 1,0 1,1 et 1,2 Oldstone, Michael (2009). Viruses, Plagues, and History: Past, Present and Future. Oxford University Press. pp. 102–4. ISBN 978-0-19-975849-4.
- ↑ Bazin, Hervé (2011). Vaccination: a history from Lady Montagu to genetic engineering. Montrouge: J. Libbey Eurotext. p. 407. ISBN 978-2-7420-0775-2.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 et 3,09 « Fièvre jaune » (in français). Òganizasyon Mondyal Lasante. 2016. Retrieved 2016-04-11.
- ↑ Lindenbach, Brett D.; Thiel, Heinz-Jürgen; Rice, Charles M. (2007). « Flaviviridae: The Viruses and Their Replication ». In Knipe, David M.; Howley, Peter M. Fields Virology (5th ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins. p. 1101. ISBN 978-0-7817-6060-7.
- ↑ 5,0 5,1 et 5,2 Tolle MA (2009). « Mosquito-borne diseases ». Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care 39 (4): 97–140. ISSN 1538-5442. PMID 19327647. doi:10.1016/j.cppeds.2009.01.001.
- ↑ « CDC Yellow Fever ». Retrieved 2012-12-12.
- ↑ Barrett AD, Higgs S (2007). « Yellow fever: a disease that has yet to be conquered ». Annual Review of Entomology 52 (1): 209–29. ISSN 0066-4170. PMID 16913829. doi:10.1146/annurev.ento.52.110405.091454.
- ↑ « CDC: Yellow fever—Symptoms and treatment ». Retrieved 2010-11-10.
- ↑ Chastel C (2003). « Le centenaire de la découverte du virus de la fièvre jaune et de sa transmission par un moustique (Cuba 1900–1901) » [Centenary of the discovery of yellow fever virus and its transmission by a mosquito (Cuba 1900–1901)] (PDF). Bulletin de la Société de pathologie exotique (in français) 96 (3): 250–256. PMID 14582304. Archived from the original (PDF) on 19 avril 2016.