Ench (komin)

Depi Wikipedya, ansiklopedi lib
Aller à la navigation Aller à la recherche
Ench (komin)
Ench

vil nan awondisman Sant
{{{lyen_drapo}}}
{{{lyen_drapo}}}

drapo

{{{lyen_anblèm}}}

anblèm

koodone yo lat 19° 09′ Nò
lon 72° 01′ Lwès
sipèfisi 588,4 km²
Juanaria, Marmont, Aguahedionde (riv dwat), Aguahedionde (riv gòch) seksyon kominal
popilasyon 109 916 ab.
dansite 187 ab./km²
popilasyon dat 2009

Ench (Hinche an Fransè; Hincha an panyòl) se yon vil an Ayiti. Se chèflye depatman Sant lan. Komin sa a se souprefekti pou awondisman an ki gen menm non. Li gen anviwon 50,000 moun. Ench se kote Charlemagne Péralte te fèt, lidè nasyonalis ayisyen ki te reziste okipasyon Ameriken an Ayiti ki te dire ant 1915 ak 1934.

Jewografi[modifye | modifye kòd]

Ench sitiye apeprè 30 km soti nan fwontyè Repiblik Dominikèn.[1]

Distans ak lòt vil yo[modifye | modifye kòd]

Istwa[modifye | modifye kòd]

Li te fonde nan ane 1503 pa Panyòl yo pandan rèy Nicolás de Ovando.[2] Li sitiye nan fon yon bèl vale ak mòn byen vèt alantou li.[3]

An 1739 popilasyon li te genyen 500 kolon,[4] an 1760 popilasyon li te rive nan 3,092 moun, 1,443 ladan yo te esklav;[5] an 1783 popilasyon li te desann a 2,993, bès sa a eksplike pa fondasyon Sen Rafayèl ak Sen Michèl Latalay,[5] vil sa yo, ki sitiye nan Plato Santral, ansanm ak San Francisco de Banica ak Da jabón Lè sa a, totalize 18,000 moun (14% nan popilasyon koloni Panyòl la).[6]

Se te vil Panyòl yo, li te pase nan administrasyon fransè a an 1794 gras a jeni militè Toussaint Louverture e li te monte toudenkou nan ran komin. “Se nan Ench ke Vincent Ogé ak 23 lòt nan kamarad-nan-zam li yo te arete nan apre echèk rèl bèl pouvwa yo a.[7] Endepandans Dominiken, li te fè pati teritwa vwazen an. Yon ane aprè, yon kolòn nan Gad Nasyonal Marmelade la pran li nan men Dominiken yo.

Vil sa a te diskite ant Ayiti ak Repiblik Dominikèn, yo te deklare li ayisyen depi akò 1929, revize pa yon trete nan ane 1936.

Administrasyon[modifye | modifye kòd]

Komin sa a gen seksyon kominal yo ː

  • Jwanarya
  • Mamon
  • Agwayedyond (bò dwat) ki gen ladan katye Lòspalis
  • Agwayedyond (bò gòch)

Ekonomi[modifye | modifye kòd]

Relijyon[modifye | modifye kòd]

Patròn vil la[modifye | modifye kòd]

  • Imakile Konsepsyon selebre nan katedral katolik (Gade: Pawas Ayiti yo)

Pèsonalite[modifye | modifye kòd]

  • François Marie Laroche, enjenyè achitèk
  • Oreste Zamor (1861-1915), Prezidan Ayiti ant 8 fevriye ak 27 oktòb 1914
  • Charlemagne Péralte (1886-1919), ki fèt nan Ench
  • Jean-Baptiste Chavannes, fondatè "Mouvement Paysan de Papaye", pi gwo e pi ansyen òganizasyon peyizan ayisyen an
  • Jules François Jean-Gilles, jeneral nan lanme Ayiti
  • Azénoff Jean-Gilles, Pè te nonmen Senatè pa Prezidan Florvil Hyppolite
  • Samuel Jean-Gilles
  • Claire Brisson, pwofesè pou plis pase 40 ane.
  • Ultimo Compère
  • Kyss Jean Mary
  • Georges Garnier
  • Yves Thomas W. Jean-Gilles, pòt-pawòl OJDVH
  • Jules Jean, ansyen komisè, ansyen prezidan kou apèl Ench (1975-2005).

Piblikasyon sou Ench[modifye | modifye kòd]

  • Acacia, Michel. Révolte, subversion et développement chez Jacques Roumain : actes du colloque international « Penser avec Jacques Roumain aujourd’hui » (Port-au-Prince : 28, 29, / Cap-Haïtien, Cayes, Gonaïves, Port-de-Paix, Hinche, Fort-Liberté, Saint-Marc, Verrettes, Marchand-Dessalines : du 1er au ). [Port-au-Prince] : Éditions de l’Université d’État d’Haïti, 2009
  • Gaillard, Roger. Hinche mise en croix. [Port-au-Prince : s.n.], 1982.
  • Haiti. Direction générale des travaux publics. Contrat du chemin de fer des Gonaïves à Hinche, avec embranchement sur Gros-Morne. Sanctionné par le Corps législatif le . Port-au-Prince, Imprimerie nationale d’Haiti, 1905.
  • Haiti. Direction générale des travaux publics. Ville de Hinche. Port-au-Prince : Direction Générale des Travaux Publics, 1928.
  • Institut haïtien de statistique et d’informatique. Section de cartographie. Département Centre, Arrondissement Hinche, Commune Hinche, Hinche, échelle 1/2 000. Port-au-Prince : Institut haïtien de statistique et d’informatique, [1982]
  • Louis, Coeurlida. Factors associated with late presentation for HIV care among patients in Hinche, on Haiti’s Central Plateau. New Haven, Conn. : s.n., 2005. Note: Thèse doctorale. Yale university

Referans[modifye | modifye kòd]

  1. (franse) fr « Hinche ». Haiti Local. Retrieved 18 novanm 2021. 
  2. (franse) fr « Hinche, entre séduction singulière, patrimoine négligé et richesses inexploitées ». lenouvelliste.com. Le Nouvelliste. Retrieved 18 novanm 2021. 
  3. (franse) fr « Senk bagay ou dwe konnen sou vil Hinche | Loop Ayiti ». haiti.loopnews.com. Loop News. Retrieved 18 novanm 2021. 
  4. Franco Pichardo, Franklin J. (2009). « Capítulo XIII: Nueva Guerra de España con Inglaterra ». Historia del Pueblo Dominicano (in espagnol) (8th ed.). Santo Domingo: Ediciones Taller. p. 115. 
  5. 5,0 et 5,1 Manuel Hernández González (me 2005). La colonización de la frontera dominicana 1680–1795 (in espagnol). Santa Cruz de Tenerife, Spain: Ediciones IDEA. pp. 162, 226. ISBN 978-84-96505-34-6. 
  6. Franco Pichardo, Franklin J. (2009). « Capítulo XIII: Nueva Guerra de España con Inglaterra ». Historia del Pueblo Dominicano (in espagnol) (8th ed.). Santo Domingo: Ediciones Taller. p. 119. 
  7. (Rouzier, S. Diksyonè Inivèsèl Jeyografik ak Administratif Ayiti. Tome 3. Pòtoprens: Aug A. Heraux, 1927; p. 24.)

Lyen deyò[modifye | modifye kòd]